Muzeum - Przędzy barwnej nić...

Kolor, jego symbolika w dawnym stroju lasowiackim, tajniki naturalnego barwienia, to tematy przewodnie wielowątkowej wystawy etnograficzno-przyrodniczej, która dawne tradycje pokazuje nie tylko poprzez eksponaty, ale także w sposób nowoczesny i interaktywny, umożliwiając doświadczalne poznawanie tej dziedziny – z pogranicza wiedzy, sztuki i magii – jaką jest barwiarstwo, w minilaboratoriach i poprzez atrakcyjne animacje edukacyjne na ekranach dotykowych. Wystawa zachęca do poszukiwań i działań w obrębie podanej tematyki także po wyjściu z muzeum.

Przyroda była i jest nadal dla człowieka wielkim źródłem inspiracji. Świat natury w swym bogactwie wydaje się ciągle zaskakiwać i pozostaje dla niego nieustannym polem badawczym. Na przestrzeni wieków bywało, że w pochodzie tryumfującej techniki odchodzono od natury, na rzecz nowych rozwiązań cywilizacyjnych i ekonomicznych. Dzisiaj coraz częściej mówi się o powrocie do natury i ekologicznym sposobie życia przywołując i odtwarzając ginące lub całkowicie zapomniane, archaiczne zajęcia. Wiedza o świecie przyrody, jaką posiadali nasi przodkowie jest imponująca. Żyli zgodnie z naturą obserwując ją i korzystając z jej dobrodziejstw. Potrafili wykorzystywać właściwości wielu roślin do pozyskania włókna na odzież i barwnika do upiększenia tkanin.

Wystawa Przędzy barwnej nić… prezentuje osobliwą relację, zależność człowieka i natury oraz umiejętne jej wykorzystanie w ludowej tradycji. Pokazuje nie tylko bogactwo świata natury, ale także jego wpływ na kształtowanie się świata kultury. Wystawa przedstawia proces powstawania nici i barw pochodzenia naturalnego oraz ich zastosowanie w polskiej tradycyjnej kulturze ludowej, zwłaszcza w regionie lasowiackim.

Założeniem wystawy jest prezentacja znanego niegdyś powszechnie procesu pozyskiwania włókna, nici, tkaniny z roślin uprawianych przez ludność wiejską, oraz odtworzenie zapomnianych na wsi lasowiackiej sposobów barwienia nici z naturalnych surowców i popularyzacja lasowiackiego haftu. Jednocześnie wystawa przybliża znaczenie kolorów w różnych aspektach życia dawnych mieszkańców wsi lasowiackiej, szczególnie w kontekście kolorytu nici i tkanin. Ich barwa i jej rola w sferze symbolicznej znalazła także wydźwięk w bogatej obrzędowości oraz lecznictwie ludowym.

Dla zobrazowania problematyki, na wystawie zostało pokazanych kilkadziesiąt eksponatów etnograficznych, w tym dawne narzędzia służące do pozyskiwania nici i płótna oraz stroje ludowe eksponujące unikatowe przykłady ludowego haftu występującego niegdyś w regionie lasowiackim, pochodzące głównie z przełomu XIX/XX w.

Część przyrodnicza obejmuje specjalnie przygotowane dla celów ekspozycji surowce pochodzenia roślinnego: naturalne barwniki i rośliny włóknodajne. Ten świat przyrody można obserwować i badać także za pomocą mikroskopów, natomiast stanowisko laboratoryjno-techniczne daje możliwość poznania tajników barwienia, zachęca do samodzielnych doświadczeń i zabawy w barwienie nici i tkanin.

Na materiał archiwalny złożyły się fotografie i projekcje filmów dokumentujących zanikające tradycje rękodzielnicze: wykonywanie haftu ludowego i obróbkę lnu prezentowane przez znane i cenione twórczynie ludowe kultywujące dawne tradycje. Obok prezentacji multimedialnych zostały zaprezentowane na interaktywnych ekranach dotykowych dwie animacje Wyszywanie na ekranie i Kod koloru, przygotowane z myślą o najmłodszych. Za pomocą nowoczesnego języka wizualnego, dostosowanego do percepcji dzieci, niosą treści merytoryczne i przybliżają sposób wykonywania ludowych haftów oraz wiedzę o naturalnych barwnikach i symbolikę kolorów w bogatej obrzędowości i wierzeniach ludowych. Najmłodsi zaproszeni są również do gry - zagadki w przestrzeni muzealnej. Wystawie towarzyszy publikacja wydana w języku polskim i angielskim, swoisty poradnik barwierski, zawierająca m.in. receptury barwierskie i opis najważniejszych roślin barwierskich.

Eksponaty etnograficzne i archiwalne prezentowane na wystawie pochodzą z Państwowego Muzeum Etnograficznego w Krakowie, Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie, Muzeum Wsi Lubelskiej w Lublinie, Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej, Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli i zbiorów prywatnych, a materiał przyrodniczy pozyskano dzięki współpracy z Instytutem Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu oraz Katedrą Entomologii Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie.

Wystawa powstała w ramach projektu „Świat kolorów w ludowej tradycji” dofinansowanego przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Wystawa czynna: pon. 8-15, wt. 8-18, śr., czw., pt. 8-15, niedz. 16-19, sob. nieczynne Bliższe informacje: Elżbieta Skromak, tel. 15 844 85 56, wew. 15