85 lat rozwadowskiego harcerstwa

Tuż przed „Florianem” powstaje wystawa poświęconą 85 rocznicy powstania harcerstwa w Rozwadowie. Kuratorem wystawy jest Aneta Garanty i Aneta Jonaszek z Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli.

Młodzi ludzie w szarych mundurkach, kolorowe chusty, lilijki- widok, który każdy chyba zna. Wielu być może też nosiła kiedyś taki mundur. Harcerstwo na stałe wpisało się w krajobraz tego kraju i chociaż dzisiaj może nie spotkamy się z nimi tak często, stanowi przecież znaczący fragment naszej historii- tej wielkiej, narodowej, ale i takiej bliskiej, lokalnej. To, co tutaj zobaczymy, to taka właśnie opowieść. To zapisany na fotograficznej kliszy kawałek czyjegoś życia, kilka chwil, trochę wspomnień, jakaś dawna przygoda, która dzisiaj powróci dzięki tej wystawie. 85 lat w wielowiekowej skali naszych dziejów to raczej niewiele, ale dla dla kilku pokoleń mieszkańców tych okolic to jak każda historia, zaczyna się dawno, bo prawie 100 lat temu. Nie w samym Rozwadowie, ale w pobliskim Nisku, gdzie niemal od pierwszych miesięcy po odzyskaniu niepodległości funkcjonowała szkoła gimnazjalna, a w niej drużyna harcerska, skupiająca w swoich szeregach młodzież z całej okolicy. Tutaj mieszkańcy Rozwadowa mieli możliwość po raz pierwszy zetknąć się z harcerstwem, które na ziemiach polskich powstało niespełna dziesięć lat wcześniej. Szybko też okazało się, iż chętnych jest tak wielu, że od 1929 roku istniał już w Rozwadowie zastęp „Orłów”. Poczałkowo w prywatnym mieszkaniu, a po kilku latach w miejscowej szkole podstawowej zorganizowano harcówkę. Tam odbywały się spotkania, w programie były też akademie i wieczornice, a nawet przedstawienia teatralne, w których uczestniczyli wszyscy okoliczni mieszkańcy.

Niestety, wkrótce nie tylko dla tych chłopców i dziewcząt nadeszły czasy trudne, pełne przemocy i śmierci, ale zarazem czasy, które mimo całego swego okrucieństwa dobitnie pokazały , ile dla Polaków znaczy honor i Ojczyzna. Harcerze zapisali swą chlubną, ale krwawą kartę również i w tej historii.

Okupant już od pierwszych dni, pod karą śmierci zakazał działalności wszelkich niezależnych związków i stowarzyszeń.

2 sierpnia 1944 r. Rozwadów został wyzwolony spod niemieckiej okupacji, a już pod koniec tegoż roku, w odpowiedzi na apel działającej od października Komendy Chorągwi Harcerzy w Rzeszowie, przy tutejszych szkołach powstały trzy drużyny harcerskie oraz dwie gromady zuchowe. Zbiórki odbywały się w budynku sądu, tam też organizowane były spotkania, narady i zajęcia świetlicowe Do końca 1944 r. na obszarze Chorągwi Rzeszowskiej działo siedem Hufców, w tym m.in. Tarnobrzeski, z siedzibą w Rozwadowie.

Choć harcerstwo zostało reaktywowane, jednak liczni jego przedwojenni i wojenni członkowie szybko okazali się zagrożeniem dla nowej władzy. Nastąpiły aresztowania ludzi związanych z polskim podziemiem (taki los spotkał między innymi komendanta rozwadowskiego hufca, phm Władysława Piłata, który w 1947 r. został zatrzymany przez UB, a następnie skazany na wiele lat więzienia).

Wiosną 1950 r. Związek Harcerstwa Polskiego przestał istnieć jako samodzielna organizacja, po tym jak decyzją władz państwowych włączono go do struktur Związku Młodzieży Polskiej – organizacji wzorowanej na radzieckim Komsomole. Pozostała jedynie Organizacja Harcerska, w swej działalności ograniczona do szkół podstawowych. Zmianie uległy symbole, a nawet wygląd mundurka, z którego zniknęły charakterystyczny krzyż i lilijka, pojawił się natomiast nowy znaczek, wzorowany na znaku ZMP, tzw. czuwajka.

Instruktorzy z Rozwadowa nie włączyli się w nową pracę, Hufiec przestał tu właściwie istnieć. Owa okrojona w swoim kształcie Organizacja Harcerska działała odtąd w miejscowej szkole podstawowej, ale nie cieszyła się dużą popularnością. Sytuacja taka trwała przez kilka lat, lecz ta nowa w gruncie rzeczy inicjatywa nie była w stanie konkurować z ideą, o której wciąż pamiętano.

W 1956 r. na zjeździe działaczy harcerskich w Łodzi przywrócona została symbolika oraz struktury organizacyjne Związku Harcerstwa Polskiego. Harcerstwo po raz wtóry powróciło do Rozwadowa. Młodzież znowu miała możliwość uczestniczyć w obozach letnich i zimowiskach, organizowano rajdy terenowe, biwaki, zawody sportowe, rocznicowe akademie i uroczystości, powstała także „orkiestra harcerska". W 1958r. na potrzeby młodzieży przekazano cały budynek „Sokoła", który stał się odtąd Domem Harcerza. W tym samym roku została podjęta decyzja o zacieśnieniu współpracy z sąsiednimi hufcami w ramach „Przymierza Lasowiaków", do którego weszli harcerze z Rozwadowa, Stalowej Woli, Niska i Rudnika. Znacząca zmiana strukturalna zaszła w 1961 r., kiedy decyzją Głównej Komendy ZHP wszystkie zastępy działające w miastach niebędących powiatowymi zostały włączone do Hufców Powiatowych. Tym samym Hufiec w Rozwadowie uległ likwidacji i jako Szczep wszedł w skład Hufca ZHP Tarnobrzeg, którego komendantem został zasłużony rozwadowski instruktor, dh phm Zbigniew Krupa. Po 1990 r. harcerstwo polskie, podobnie jak cały kraj, odzyskało swój właściwy kształt i swoją historię. Kolejne zjazdy uchwaliły nowy tekst przyrzeczenia i Prawa Harcerskiego oraz statut.