NIK skontrolował OPS w Nisku

I nie tylko ten ośrodek poszedł pod lupę, ale i inne, ogólnie: 12 ośrodków pomocy społecznej - po trzy w woj. łódzkim, opolskim, podkarpackim i warmińsko-mazurskim. Co tu dużo mówić, jest źle…

W Polsce pracownicy ośrodków zajmujących się pomocą społeczną mają ręce pełne roboty. OPS- sy są niedofinansowane i zatrudniają mniej osób niż potrzeba. Rekordzista, pracownik jednego z polskich ośrodków pod opieką miał 4 tys. osób, przy przewidzianych 2 tys. Ale skąd brać pieniądze na zatrudnienie nowych pracowników?

Kontrola objęła okres od 1 stycznia 2012 r. do 30 czerwca 2014 r. Najwyższa Izba Kontroli ogłosiła właśnie raport.

W ocenie NIK ośrodki pomocy społecznej (OPS) są za mało aktywne, nie mają pełnej wiedzy o osobach potrzebujących pomocy na ich terenie. Możliwe, że zmieni się to dzięki ustawie o pomocy społecznej - współpraca z organizacjami społecznymi i pozarządowymi. Tymczasem większość ośrodków nie wykorzystuje w pełni tej możliwości. Zaledwie trzy (z 12 skontrolowanych ops-ów) współpracowały (m.in. Nisko) ze wszystkimi organizacjami na swoim terenie.

W żadnej ze skontrolowanej gmin nie udzielano, przewidzianego w art. 43 ustawy o pomocy społecznej, zasiłku celowego na ekonomiczne usamodzielnienie. Przyczyną mogło być nieuchwalenie – przez rady 9 z 12 gmin – warunków, trybu przyznawania i zwrotu tego zasiłku. W trzech przypadkach (w OPS w Nisku, Nidzicy i w Brzegu) rady podjęły uchwały w tej sprawie, ale pomimo to nie udzielono takiego świadczenia w okresie objętym kontrolą.

W OPS w Nisku brak w strategiach prognozy zmian w zakresie objętym strategiami oraz ram finansowych spowodowany był odrzucaniem przez Radę Miejską wniosków dotyczących zobowiązań finansowych.

W ośmiu strategiach (też i s Nisku – obowiązującej od 2013) zapisano obowiązki monitorowania realizacji zawartych w nich zadań, weryfikacji zgodności założonych celów i efektywności wykorzystania przeznaczonych na ich realizację środków, a także kontroli postępu prac związanych z realizacją działań. Przyczyną nierealizowania przez OPS w Nisku monitoringu działań zapisanych w strategii było niepowołanie zespołu monitorującego i oceniającego wdrażanie strategii oraz brak – w opinii OPS – wyraźnego zapisu, jakimi narzędziami i w jakiej formie winna być dokonywana ocena realizacji celów strategicznych. Od uchwalenia strategii do dnia 30 czerwca 2014 r. zaszło szereg zmian, dotyczących uregulowań prawnych i organizacyjnych, uzasadniających ich aktualizacje. Zapisy odnośnie okresowych aktualizacji, uwzględniających zachodzące zmiany, m.in. w stanie prawnym bądź organizacyjnym OPS ujęto w siedmiu strategiach (również i w Nisku – obowiązującej od 2013 r.). W żadnym z OPS nie podjęto działa w celu zaktualizowania treści strategii.

NIK zarzuca OPS- om niewielką aktywność w zakresie współpracy z podmiotami posiadającymi informacje o potencjalnych beneficjentach pomocy społecznej, wykorzystywanie w większości przypadków jedynie przekazywanych przez te podmioty informacji o osobach potrzebujących, przy niewielkim zaangażowaniu własnym w ich pozyskiwanie. Nie przyczyniało się to do lepszego (efektywnego) rozpoznawania i monitorowania. W ocenie NIK, postawa taka stwarza ryzyko posiadania przez OPS jedynie ograniczonej wiedzy lub wręcz braku informacji o osobach potrzebujących.

W latach 2012–2014 (do dnia 30.06.2014 r.) 12 skontrolowanych OPS udzieliło pomocy łącznie 37.466 osobom, z tego w wyniku wniosków złożonych przez strony pomoc otrzymało 35.365 osób (94,4%) i z urzędu – 2.101 osób (5,6%). Z inicjatywy własnej OPS pomoc z urzędu została udzielona 234 osobom (11,1%), zaś w efekcie współpracy z innymi podmiotami pomocy udzielono 1.867 osobom (88,9%).

OPS w Nisku realizował 19 projektów i programów przeciw wykluczeniu społecznemu. Nierealizowanie większej liczby programów związane było z brakiem odpowiedniej infrastruktury, środków finansowych niezbędnych na wkład własny oraz szczupłością kadry. Ograniczenia w prawidłowej realizacji pracy socjalnej w Nisku wynikają z braku odrębnych pomieszczeń do przeprowadzenia niekrępujących rozmów, odpowiedniego zabezpieczenia infrastrukturalnego w postaci dostępu do internetu w punktach rejonowych oraz miesięcznego limitu kilometrów. Także brak środków na finansowanie szkoleń specjalistycznych, skutkował niewystarczającym przygotowaniem pracowników socjalnych do identyfikowania i monitorowania sytuacji społecznej.

Na Podkarpaciu pod lupę inspektorów dostały się ośrodki w Nisku, Strzyżowie i Gaci. W żadnym z tych ośrodków nie pracuje wystarczająca liczba osób.

[AB]