COP- plenerowa wystawa

Od niepodległości do nowoczesności – plenerowa opowieść o Centralnym Okręgu Przemysłowym. Taką wystawę można oglądać przed budynkiem Biblioteki Międzyuczelnianej.

W przededniu rocznicy ścięcia pierwszej sosny pod budowę Zakładów Południowych oraz miasta Stalowa Wola, 80 lat po wprowadzenia w czyn planów unowocześnienia krajowego przemysłu poprzez utworzenie Centralnego Okręgu Przemysłowego, Muzeum Regionalne przygotowało wystawę plenerową w fotograficznym skrócie opowiadającą dzieje tej najbardziej spektakularnej inicjatywy industrialnej okresu międzywojennego.

Zakłady Południowe i powstająca u ich boku Stalowa Wola wyrosły wśród pośród nadsańskich pól i lasów dawnej Puszczy Sandomierskiej zbudowane całkowicie od podstaw, na terenach bez jakichkolwiek tradycji przemysłowych. Upłynęły niewiele ponad dwa lata od ścięcia pierwszej sosny, do momentu, gdy prezydent Mościcki otwierał oficjalnie Zakłady Południowe, których hutnicze piece wytapiały już wówczas stal szlachetną, a wydziały mechaniczne produkowały armaty, nieopodal zaś prąd wytwarzała nowoczesna elektrownia. Tym samym Stalowa Wola stanowiła najbardziej sztandarowe osiągniecie COP i trudno jest sobie wyobrazić odpowiedniejsze miejsce dla przypomnienia niezwykłych osiągnięć przedwojennych budowniczych.

Zarys historii Centralnego Okręgu Przemysłowego, nawet u spoglądającego z dzisiejszej perspektywy budzącego szacunek industrialnego przedsięwzięcia okresu międzywojennego, mającego na celu zmodernizowanie polskiej armii, przy jednoczesnym wzroście uprzemysłowienia kraju, zdynamizowaniu krajowej gospodarski i zmniejszeniu bezrobocia, przedstawiono na kilkudziesięciu planszach i setkach archiwalnych fotografii. Opowiadają one o efektach znakomitego planowania, skutecznego pozyskiwania środków finansowych, umiejętnego wynajdowania nowoczesnych technologii polskich i zagranicznych oraz pozyskiwania najlepszej jakości maszyn i sprzętu, co skutkowało zbudowaniem lub zmodernizowaniem w rekordowo krótkim czasie około 50 zakładów przemysłowych i stworzeniem wokół nich całej niezbędnej infrastruktury – osiedli mieszkaniowych, dróg, torów, regulacji rzecznych, rurociągów, gazociągów, energetycznych linii przesyłowych…, przy nieporównywalnie skromniejszych od dzisiejszych możliwościach technicznych.

Na wystawie zobaczyć można fotograficzne relacje z miejsc, gdzie w ramach COP-u powstały lub rozkwitły najbardziej znaczące dla polskiej gospodarki zakłady wytwórcze, takie jak zapora i elektrownia w Rożnowie, Zakłady Azotowe w Mościcach czy Fabryka Broni w Radomiu, a obok nich także wspomnienia o zapomnianych niemal wytwórniach, działających w niewielkich miejscowościach, takich jak Sędziszów Małopolski, Pustków czy Niedomice. Wiele z nich umiejscowionych jest na Podkarpaciu, a niektóre funkcjonują do dziś. Prężnymi ośrodkami COP-u, oprócz Stalowej Woli były tu Dębica, Sanok, Rzeszów i Mielec, zakłady uruchomiono też w Boguchwale, Nowej Dębie, Sarzynie, Tarnobrzegu, Gorzycach, Skopaniu…

Zdjęcia ukazują ważne wydarzenia od momentu ich budowy, aż do uroczystych inauguracji, a także ludzi, dzięki którym owe ambitne plany zostały zrealizowane; od przedstawicieli władz państwowych i wojskowych, poprzez kierowników budów i dyrektorów poszczególnych fabryk, aż po zwykłych robotników pracujących na ten wyjątkowy polski sukces gospodarczy. Można zobaczyć jak mieszkańcy COP- owskich miast pracowali, ale również w jakich warunkach żyli i jak spędzali wolny czas. Nie może rzecz jasna zabraknąć wyjątkowych wyrobów powstających w zbudowanych w owych czasach fabrykach.

Wystawa jest rozwinięciem ekspozycji prezentowanej w holu Miejskiego Domu Kultury.