O tym się nie mówi: Niedowaga

Walka z wagą zazwyczaj kojarzy się z usilną chęcią zrzucenia zbędnych kilogramów. Nadmierna podaż pokarmów bogatych w cukry, żywność przetworzona czy zajadanie stresów - to niezbyt piękny choć bardzo aktualny obraz dzisiejszych czasów. Dlatego w kontekście diety i zdrowego stylu życia rzadziej mówi się o niedowadze. Problem ten bywa marginalizowany, czy wręcz całkowicie niedostrzegany. To błąd. Niedowaga może mieć skutki równie poważne, co otyłość. Dowiedzmy się z czego może wynikać i jak z nią walczyć.

Waga poniżej normy - czyli jaka?

Waga każdego dorosłego, biorąc pod uwagę jego wiek, wzrost i płeć, powinna być w określonym przedziale wartości. Oczywiście, różnice indywidualne sprawiają, że od tego umownego przedziału są drobne odchylenia. Powodują je takie czynniki jak zaburzenia hormonalne, gęstość kości i wiele innych. Niemniej, lekarze są zgodni, że obowiązujący aktualnie wzór do obliczania prawidłowej masy ciała w rzeczy samej wyznacza optymalną, zdrową wagę dla kobiet i mężczyzn w danym wieku i o określonym wzroście.

Wzór ten określa się skrótem BMI (ang. Body Mass Index) i jest wynikiem podziału masy ciała w kilogramach przez kwadrat wysokości podanej w metrach.

Kiedy BMI przyjmuje wartość 17,00-18,49, możemy mówić o niedowadze. Upraszczając - człowiek waży wówczas za mało, co może negatywnie odbić się na jego zdrowiu.

Szacuje się, że w roku 2014 niedowagę miało aż 13,4% nastolatków w wieku 15-19 lat, a odsetek dwudziestolatków z niedowagą stanowił około 5%.[1] Statystycznie rzecz biorąc, niedowaga skorelowana jest z młodym wiekiem, nie jest domeną osób starszych. Nie oznacza to jednak, że jest zawsze wynikiem młodzieńczego niedojadania, a jej skutki mijają wraz z osiągnięciem pełnoletności - te mogą odbijać się echem przez całe życie.

Skąd bierze się za niska waga?

Bezpośrednią przyczyną zbyt niskiej wagi może być długotrwały, ujemny bilans energetyczny. Inaczej mówiąc, ważymy zbyt mało wówczas, kiedy np. jemy mniej, niż wynika to z zapotrzebowania organizmu i stan ten utrzymuje się notorycznie przez dłuższy okres. Nie dojadając, dostarczamy za mało kalorii w stosunku do ilości kalorii, które spalamy podczas codziennego funkcjonowania. Fakt, że dostarczyliśmy za mało energii względem zapotrzebowania powoduje chudnięcie, a w rezultacie, kiedy taki stan trwa bardzo długo, waga spada chorobliwie nisko. Nie tylko jednak niedojadanie jest przyczyną niedostatecznego bilansu energetycznego. Wiele osób z niedowagą będzie zarzekać się, że jedzą dużo. I… będą mieć rację, ponieważ oprócz ilości jedzenia ważna jest jego jakość i właściwe zbilansowanie, np. równowaga białek, tłuszczy i węglowodanów. Nie bez znaczenia jest też źródło kalorii; dieta optymalna kalorycznie, ale monoskładnikowa, np. polegająca na jedzeniu samej kapusty, będzie w dłuższej perspektywie prowadziła do schorzeń, niedożywienia i niedowagi.

Inne, biologiczne przyczyny, to jednostki takie jak choroby układu pokarmowego, układu hormonalnego, nieprawidłowa funkcja tarczycy czy nowotwory.

Niedowaga może też mieć swoje źródło natury psychologicznej. Anoreksja, bulimia, ortoreksja - to zaburzenia odżywiania, które mogą doprowadzić do silnych wahań wagi. Niebezpieczny jej spadek może mieć swoje źródło także w depresji.

Czym grozi chorobliwa niedowaga?

Niedowaga może przede wszystkim powodować stan chronicznego niedożywienia. Osłabia to cały organizm. Towarzyszy temu szybkie męczenie, osłabienie odporności i związana z tym podatność na infekcje czy zakażenia. U kobiet może dojść do zaburzeń miesiączkowania lub całkowitego zaniku menstruacji, a u obu płci - w wyniku zaburzeń hormonalnych - do spadku popędu płciowego. Częstym objawem jest pojawienie się lanugo, czyli meszku na ciele - szczególnie na twarzy, ale też plecach, brzuchu. Rozregulowane zostaje temperatura ciała (pojawia się ciągłe uczucie zimna), sen (stałe niewysypianie się). Ucierpieć może też psychika. Z jednej strony pojawić się może apatia, senność, brak koncentracji. Z drugiej jednak, nierzadko nagłe napady gniewu czy frustracji.

Recepta na to, by ważyć optymalnie

Pierwszym krokiem, jaki trzeba poczynić w walce o prawidłową wagę, jest wizyta u lekarza pierwszego kontaktu. Ten, po zbadaniu nas i interpretacji ewentualnych objawów, skieruje na badania, które pozwolą ocenić stan zdrowia i wykluczyć ewentualne chorobowe przyczyny niedowagi. Jeśli tak się stanie, kolejnym etapem jest wizyta u dietetyka, który pomoże wyliczyć najbardziej odpowiednie zapotrzebowanie kaloryczne. Nie zawsze przygotowywanie posiłków jest naszą mocną stroną. Jeśli mamy więc z tym problem, warto skorzystać z cateringu dietetycznego. Dieta pudełkowa to nie tylko posiłki, z których przyrządzania ktoś nas wyręcza, ale i pewność doskonałego ich zbilansowania.

Zbyt niska waga potrafi być groźna dla zdrowia, podobnie jak nadmierne kilogramy. Zwlekanie z podjęciem działania na tym polu bywa potęgowane przez kult szczupłego ciała, prezentowanego w mediach. Należy jednak pamiętać , że przesada nigdy nie jest dobra.

[1]https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/zdrowie/zdrowie/odsetek-osob-w-wieku-powyzej-15-lat-wedlug-indeksu-masy-ciala-bmi,23,1.html