Kokeshi bez tajemnic. Odkryj z nami te wyjątkowe laleczki!

Laleczki Kokeshi znane są w Japonii od późnego okresu Edo, czyli od około XIX wieku. Popularne jako zabawki dla dzieci oraz pamiątki z podróży, wraz z rozwojem masowej produkcji dziecięcych akcesoriów, ręcznie wykonywane Kokeshi zmieniły swoją funkcję – stały się jednym z elementów folkowej, japońskiej tradycji. Obecnie są cenione przez koneserów sztuki oraz kolekcjonerów, doceniających niepowtarzalność jaka kryje się za ręcznie wykonanymi laleczkami. Jednak tuż obok tradycyjnych figurek, mamy do czynienia również z seryjnie produkowanymi, współczesnymi wersjami Kokeshi – te stanowią jedną z typowych turystycznych pamiątek z Japonii. Warto bliżej poznać ich niezwykłą symbolikę, która po dziś dzień praktykowana jest przez miłośników tradycji.

Mała laleczka – wielkie znaczenie, czyli o symbolice Kokeshi

Tradycyjne laleczki Kokeshi to drewniane, stojące prosto figurki; walcowaty tułów bez kończyn oraz duża, okrągła głowa. Początkowo tułów wykonywany był tak, by laleczka była poręczna dla dziecięcych dłoni – przez to był tak cienki, że Kokeshi nie dało się postawić, gdyż zaraz się przewracała. Wszystko przez nieproporcjonalnie dużą głowę przypominającą makówkę (szacuje się, że to właśnie od tego skojarzenia pochodzi sama nazwa laleczki, gdyż „keshi” to japońska nazwa na mak). Mimo tego, że początkowo lalka nazywała się inaczej w każdym regionie, w XX wieku ustalono jej oficjalną nazwę, jaką posługujemy się po dziś dzień. Artyści wykonywali lalkę zazwyczaj z jednego kawałka drewna lub łączyli głowę z tułowiem. To właśnie sztuka zespalania dwóch części Kokeshi podzieliła artystów. Jedni z nich sklejali dwie części na sztywno bolcem, podczas gdy drudzy opanowali technikę wciskania na gorąco głowy z wypukłym elementem do wyżłobionego otworu w tułowiu. Otwór ten oraz bolec musiały być precyzyjnie wykonane. Chodziło bowiem o to, by głowę lalki można było nie tylko stabilnie zamontować, lecz również nią kręcić. Laleczki Kokeshi malowane były czerwoną farbą – miało to chronić dziecko przed chorobami oraz nieszczęściem. Z tego powodu wiele lalek było w kolorze czerwonym lub miało malowane na ten kolor elementy ubrań czy ozdoby włosów. Oczywiście, dziś mamy do czynienia nie tylko z tradycyjnymi laleczkami Kokeshi. Mała Japonia to wioska ukryta w Karkonoszach, która w swoim sklepiku posiada opisywane przez nas, różnorodne laleczki Kokeshi. Idealnie nadają się one jako podarunek dla prawdziwego fana Japonii.

Kokeshi w XXI wieku – co się zmieniło?

Współcześnie utarło się przekonanie, że wszystkie drewniane figurki, czasem nawet zupełnie nie przypominające kształtem i wzorem tradycyjnych laleczek, określane są jako kokeshi. Wielu artystów chce sprostać oczekiwaniom chłonnego rynku, raz za razem prześcigając się w pomysłach i nadając drewnianym japońskim laleczkom nowe kształty, wzory czy znaczenie. Jednak pomimo nowych trendów, wciąż możemy spotkać tradycyjne Kokeshi, przekazujące sobą historię. Odwiedzając Japonię, możemy zobaczyć je w naprawdę wielu miejscach; drewniane zabawki zdobią półki sklepów i restauracji, nierzadko służąc jako podarunek z okazji narodzin. Wtedy lalka wykonywana jest na specjalne zamówienie, mając taką długość, jaką obdarowany nią noworodek. Na pleckach laleczki kaligrafuje się imię właściciela, datę jego narodzin, a także wymiary. Taka laleczka pozostaje z właścicielem na całe życie, towarzysząc mu w drodze do szczęścia oraz spełnienia. Kokeshi to sposób na zachowanie tradycji, uratowanie przeszłości, a także zainteresowanie młodego pokolenia bogatą przeszłością pełną japońskich wierzeń.